Wereldwijd meer kindhuwelijken door corona

De corona uitbraak heeft grote gevolgen voor de samenleving. De helft van de wereldbevolking blijft gedwongen thuis. Scholen zijn gesloten en er gelden reisrestricties. In sommige landen verblijft de bevolking zelfs in totale lockdown. Dit heeft een grote economische, sociale en psychologische impact. En leidt tot een zorgwekkende toename van risico’s voor meisjes en jonge vrouwen.

Verhoogde risico’s

Voor kwetsbare meisjes betekent de sluiting van scholen tevens het wegvallen van belangrijke contacten. Zij kunnen bij docenten hun verhaal kwijt en docenten komen in actie als een meisje niet meer op school verschijnt. Deze veilige plek is nu niet bereikbaar. 

Daarnaast zijn families hun inkomen verloren door de corona maatregelen, waardoor zij zich eerder genoodzaakt voelen hun dochters uit te huwelijken. Volgens informatie van ontwikkelingsorganisatie PLAN zal de corona crisis leiden tot een forse toename van armoede en het aantal kindhuwelijken. Voor de uitbraak werden jaarlijks 12 miljoen kindhuwelijken gesloten. De komende tien jaar zullen door armoede zeker 13 miljoen méér meisjes en jonge vrouwen gedwongen worden te trouwen. Dan is er immers één mond minder te voeden. En van de bruidsschat kan men weer even rondkomen.

In een rapport van PLAN wordt de corona uitbraak vergeleken met de ebola uitbraak in 2014. In Sierra Leone waren de scholen toen negen maanden dicht. Dat leidde tot 65% toename van tienerzwangerschappen in die periode (ruim 18.000 meisjes). Veel van deze tienermoeders keerden niet meer terug naar school. 
Tenslotte leiden de corona maatregelen tot stress, onzekerheid en huiselijk geweld. In China verdriedubbelde het aantal meldingen van vrouwen die te maken kregen met huiselijk geweld tijdens de periode van strikte quarantaine.

Aanpak

In Oeganda biedt de overheid via radio, TV en take-home examens leerlingen de mogelijkheid om thuis onderwijs te volgen. Voor leerlingen waarvan de ouders analfabeet zijn en weinig interesse hebben in het onderwijs van hun kind, is dit echter geen oplossing. Zij hebben geen toegang tot radio en TV en kunnen niet op de hulp van hun familie rekenen. 

Tot op heden is er geen zicht op versoepeling van de maatregelen. Hoewel er weinig gevallen van corona bekend zijn, realiseert de Oegandese overheid dat de gezondheidszorg een grootschalige uitbraak van het virus niet aankan. Kortom, leerlingen blijven voorlopig noodgedwongen thuis. Wij zijn ons ervan bewust dat een toename van armoede en onzekerheid kan leiden tot een toename van besnijdenissen, gedwongen huwelijken en geweld tegen meisjes en vrouwen.
Om dit te voorkomen nemen wij actie:

• Alternatieve opvang. Voor de leerlingen naar huis gingen, hebben wij met hen gesproken over hun rechten en mogelijke risico’s. Wij hebben alle meisjes alternatieve opvang aangeboden. Vijf meisjes maken hier gebruik van. Met anderen spraken wij af dat zij op elk moment alsnog kunnen aankloppen en hun zorgen kunnen uiten. (Voorlopig vindt alternatieve opvang plaats bij een gastgezin of in het lege schoolgebouw. Hopelijk kunnen wij dit jaar een betere opvangplaats realiseren.)
• Seksuele voorlichting. Wij praten regelmatig met de leerlingen over seksueel contact. Zij weten hoe zij SOA’s en zwangerschap kunnen voorkomen. Onze afspraak is: eerst een diploma. Wanneer leerlingen toch seksueel contact aangaan, is dit in de regel veilig en altijd met wederzijdse instemming.
• Afspraken met ouders. Wij hebben duidelijke afspraken gemaakt met alle ouders en verzorgers, vastgelegd in een schriftelijke overeenkomst. Als zij hun dochter uithuwelijken of op andere wijze schade toebrengen, zullen zij strafrechtelijk worden vervolgd. Daarnaast hebben wij met hen gesproken over het voorkomen van zwangerschappen tijdens vakanties en deze quarantaine periode. 
• Huisbezoeken en telefonisch contact. Waar de regels het toelaten, gaan wij op huisbezoek. Tijdens de huisbezoeken praten wij met leerlingen over de situatie thuis en eventuele problemen. Daarnaast herinneren wij ouders en verzorgers aan de gemaakte afspraken. Waar wij niet op huisbezoek kunnen, leggen wij telefonisch contact met mensen in het dorp met een telefoon. Dit is vaak lastig, maar onze lokale partners doen hun uiterste best contact te leggen.

Het einde van het droge seizoen is altijd een moeilijke periode. Er heerst honger in Karamoja. Daarnaast zijn de leerlingen gestrest en willen zij erg graag terug naar school. Gelukkig kunnen wij tot dusver zeggen dat alle leerlingen veilig zijn. Hopelijk kunnen zij snel terug naar school en verder bouwen aan een betere toekomst. 

Verhaal van Salomé

Onlangs informeerde een pastoor onze lokale partner in Amudat over de uithuwelijking van een meisje in ons programma. Zij gingen direct langs en spraken met de ouders van het meisje. De ouders ontkenden stellig en vertelden dat hun 14-jarige dochter sinds kort verkering heeft met een jongen uit het dorp. Er werd afgesproken de volgende dag de ouders en hun dochter op kantoor te ontmoeten. De politie arresteerde het drietal en verhoorde hen. Het bleek te gaan om een misverstand. Er was geen sprake van uithuwelijking, maar het meisje wilde zelf graag trouwen met haar vriend. Ze zat door de corona maatregelen al een tijdje thuis en voelde zich alleen. Ze zag hoe vriendinnen die niet naar school gingen omringd werden door hun man en kinderen en voelde jaloezie. We spraken uitgebreid met het meisje en motiveerden haar om haar aandacht eerst te richten op haar educatie. Ze is slim en als ze haar best doet ligt er een mooie toekomst in het vooruitzicht! Haar ouders waren erg geschrokken door de arrestatie en beloofden beter zicht te houden op het doen en laten van hun dochter. Haar vriend blijft voorlopig op afstand en ziet in dat een baby op dit moment niet verstandig is. 

Bron: 
Living under lockdown; girls and COVID-19 (Plan international, 2020)
‘Miljoenen kindhuwelijken door corona crisis’ (AD, 8 mei 2020)
‘Bang dat grote groep meisjes wordt vergeten’ (Gelderlander, 7 mei 2020)